Sztukmistrz musi ulecieć w sfery ideału!

Powściągliwy ton moich notatek sprawił być może, że zdziwisz się tym, co napiszę teraz. Otóż sądzę, że Pan Tadeusz jest arcydziełem, być może największym w dziejach naszej literatury. Niezwykła, hipnotyzująca doskonałość tej retrotopijnej wizji kraju lat dziecinnych sprawiła, iż kolejne pokolenia czytelniczek i czytelników poematu nie tylko dostrzegały w nim źródło i absolutny wzorzec polskości, lecz także czerpały z niego siłę do przetrwania. Krótko i ryzykując uproszczenia, można powiedzieć tak: przetrwaliśmy zabory jako świadomy naród nie dzięki wygranej wojnie, lecz mimo przegranych powstań, dzięki kulturze, w tym przede wszystkim dzięki literaturze, w tym przede wszystkim dzięki Panu Tadeuszowi.

Przemyśl: Jaką rolę odgrywała literatura i sztuka w zachowaniu naszej narodowej tożsamości? Które utwory, twoim zdaniem, przyczyniły się do przetrwania narodu polskiego?